|
Лекин салам қилинадиган нарсаларнинг сифати аниқ маълум бўлиши лозим. Масалан ҳаврон буғдойи, бруней хурмоси, миср пахтаси, ҳинд ипаги, турк анжири каби. Кайл ёки вазн ҳам аниқ васф қилиниб, маълум бўлиши керак. Масалан Шом соъси, Ироқ ратли, кило, литр каби.
Салам қилинадиган нарсанинг жинси, кайл ва вазн билан ўлчанадиган нарсанинг жинси ҳам маълум бўлиши ҳамда бу савдо маълум муддатга бўлиши лозим. Саламнинг дарҳол бўлиши дуруст эмас. Аксинча Набий с.а.в.нинг:
«مَنْ أَسْلَفَ فِي شَيْءٍ فَفِي كَيْلٍ مَعْلُومٍ وَوَزْنٍ مَعْلُومٍ إِلَى أَجَلٍ مَعْلُومٍ»
«Ким бир нарсани салаф савдо қилса, маълум ўлчов, маълум вазн билан маълум муддатга салаф қилсин», деган сўзларига биноан муддат шарт қилиниши лозим. Бу ҳадис муддат саламнинг саҳиҳ бўлишидаги бир шарт эканлигига далолат қилди. Шунинг учун салам дарҳол бўладиган бўлса уни салаф ёки салам дейилмайди. Чунки уни салам ёки салаф қиладиган нарса икки эваздан бирини тезда бериш, иккинчи эвазни кейинроқ беришдир. Набий с.а.в.нинг: «…маълум муддатга», деган сўзларига биноан муддат маълум бўлиши лозим. Муддатни жанжал чиқмайдиган қилиб тайин қилиб қўйиш керак. Масалан бир ойга ёки бир йилга ёки фалон муддатга деб. Муддатни кўпам тафовут бўлмайдиган қилиб белгиласа ҳам бўлади. Масалан қурбон ҳайитига ёки рамазонга деб. Салам насороларнинг пасха байрами ва рўзаларига деб белгиланган бўлса ҳам бўлаверади. Чунки у маълум муддат бўлиб, кўпам фарқи бўлмайди. Озгина фарқ бўлса бўлаверади. Зеро молни кейин бериш учун ҳар бир муддат бўлаверади. Яқин муддат билан узоқ муддат ўртасида фарқ бўлмайди. Лекин шуни ҳам айтиш керакки, муддат деган сўзнинг далолат қиладиган мазмуни бор бўлиб, халқ ичида у қандай мазмунга далолат қилса ўшанга амал қилинади. Масалан халқ бир соатни савдо маълум муддатга бўлди деб ҳисобламаслиги, аксинча дарҳол қилинган савдо бўлди деб ҳисоблаши мумкин. Ёки бир соатни муддат деб ҳисоблаши ҳам мумкин. Бунда бир соат ҳам худди бир йил каби муддат деб ҳисобланади.
368-бет
Бетлар: 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434